Wywiady

Wywiady Piotr Palutkiewicz o szarej strefie w Polsce: wystarczy czerpać doświadczenia z innych państw [WYWIAD]

09.05.2025 12:02

Piotr Palutkiewicz o szarej strefie w Polsce: wystarczy czerpać doświadczenia z innych państw [WYWIAD]

Piotr Palutkiewicz jest ekonomistą i wiceprezesem Warsaw Enterprise Institute. Podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego podzielił się z nami swoimi obserwacjami na temat szarej strefy w Polsce. – Pojawiają się nowe technologie i w zakresie tych zmian prawnych ustawodawca powinien reagować bardziej elastycznie, a nie upierać się co do modelu rynku sprzed wielu lat – powiedział dla "Interplay.pl".

Jakub Kłyszejko

Udostępnij

Jakub Kłyszejko, redaktor naczelny portalu „Interplay.pl”: – Tylko w 2024 roku obrót na nielegalnych witrynach internetowych wyniósł prawie 26 miliardów złotych. Dlaczego szara strefa ma się w Polsce tak dobrze?

Piotr Palutkiewicz, wiceprezes Warsaw Enterprise Institute: – Rozmiary szarej strefy w Polsce na rynku zakładów wzajemnych i kasyn online mogą dawać choćby 35 miliardów złotych rocznie. Straty dla budżetu państwa są ogromne. Praktyka i doświadczenia innych państw pokazują, iż nie da się kontynuować stanu prawnego, jaki mamy w chwili obecnej w Polsce. W zakresie rynku kasyn online monopol państwowy się niestety nie sprawdza. Są to doświadczenia nie tylko polskie, ale wszystkich państw europejskich. Z uwagi na technologię i rozwój internetu nie da się w nieskończoność blokować kasyn nielegalnych. Ustawowo mamy monopol, ale sam Totalizator Sportowy pomimo dobrych chęci, świetnych ekspertów i podejmowanych działań, nie jest w stanie się temu przeciwstawić. Utrzymywanie sztucznego monopolu jest niemożliwe. Zawsze znajdą się sposoby na obejście i to ma negatywne konsekwencje, szczególnie dla najmłodszych konsumentów. Oni namiętnie grają na nielegalnych kasynach online. Szara strefa wynosi 40 procent rynku i 80 procent graczy kasyn online niestety gra na nielegalnych serwisach.

„Ostatni taki monopol w Polsce” – tak zatytułowany został raport waszego instytutu. Jakimi europejskimi rozwiązaniami powinna inspirować się Polska?

– Praktyk i doświadczeń jest bardzo wiele: Szwecja, Dania, Holandia, są to przykłady państw, które w ostatnich latach zauważyły to zjawisko, które też u nich występowało, czyli szarą strefę i nieskuteczność modelu z państwowym monopolem na rynku kasyn online. Wystarczy czerpać doświadczenia z innych państw europejskich, być może adekwatnym kierunkiem jest system licencji, czyli dopuszczenie większej liczby podmiotów do tego rynku. Przyczyni się to rozwoju przedsiębiorczości, skończy się też fikcja, którą mamy teraz. Większa liczba podmiotów, co wskazuje doświadczenie z zakładów wzajemnych, powoduje, iż cały rynek skuteczniej walczy z szarą strefą. W interesie każdego jest wtedy przeciwdziałanie nielegalnym firmom. Rynek sam podejmuje inicjatywy, aby edukować konsumenta i przede wszystkim chronić przed tym, aby gracz nie kierował się do nielegalnych serwisów.

Co powinno być pierwszym krokiem?

– Należy zwrócić uwagę na to, o czym eksperci mówią od lat, mianowicie rosnącemu zjawisku szarej strefy. Ona procentowo maleje, ale sam rynek rozrywki online znacząco rośnie. Dysproporcja przez cały czas jest zbyt duża i ciągle się powiększa. Ministerstwo zauważa, iż mamy do czynienia z tym problemem. On jest większy, niż niektórym ekspertom się wydaje i będzie jeszcze narastał. Trzeba dokonać analizy ustawy, która wprowadziła monopol na rynku i podjąć działania, aby zmienić model rynku. Trzeba przyjrzeć się rozwiązaniom z innych krajów. One wskazują, iż za modelem licencyjnym idzie cała Europa.

83 procent użytkowników korzysta z nielegalnych serwisów internetowych związanych z zakładami bukmacherskimi lub kasynami online. W jaki sposób można to zmienić, co trzeba robić, aby ten procent spadał?

– Praktyka i teoria nauk o zarządzaniu jest bardzo prosta. Monopole zawsze są mniej efektywne. Mimo szczerych chęci i wysokich kompetencji Totalizatora Sportowego, jeden podmiot nie jest w stanie radzić sobie z tym zjawiskiem. Większa konkurencyjność powoduje lepszą walkę z szarą strefą. To teoria, która sprawdza się w praktyce. Konsument ma większą ofertę do wyboru, rynek jest w stanie go edukować i w lepszy sposób przekazywać informacje na temat ryzyka związanego z tym rodzajem rozrywki.

Mówi się, iż polska ustawa hazardowa jest projektem archaicznym. Zgadza się pan z tym?

– Tak. Musimy zdawać sobie sprawę, iż przestrzeń internetowa uległa zmianie. Zachowania w sieci są zupełnie inne niż jeszcze chociażby rok temu, gdzie nie mieliśmy tak mocno do czynienia ze sztuczną inteligencją. One też zmieniają się w zakresie dostępu do rozrywki online. Czas, w którym był wprowadzany obecny kształt ustawy hazardowej, był zupełnie inny. Gracz był zupełnie inny. Rynek się zmienia, cyberprzestrzeń ulega zmianom. Pojawiają się nowe technologie i w zakresie tych zmian prawnych ustawodawca powinien reagować bardziej elastycznie, a nie upierać się co do modelu rynku sprzed wielu lat.

Pana zdaniem istnieje szansa, iż w najbliższym czasie rząd mocniej zajmie się tym tematem?

– Jest to trochę zaskakujące, bo mamy do czynienia z luką w finansach publicznych. Porównam to dość odważnie, bo swego czasu eksperci wskazywali lukę w zakresie podatku VAT w naszym kraju. Przez kilka lat rząd nic z tym nie robił i po długim czasie okazało się, iż dochodziło do bezczynności i braku reakcji. Odważne decyzje są potrzebne i wymagane, aby zająć się tym tematem. Skala zjawiska rośnie, gracze są niechronieni, mówimy o coraz większym obrocie kasyn nielegalnych. Nie ma żadnej ochrony najmłodszego gracza. Mamy do czynienia ze zjawiskiem niekorzystnym z punktu widzenia finansów publicznych oraz interesu konsumentów. Polskie prawo jest narażone na brak powagi. Każdy ekspert wskazuje, iż obecny monopol jest fikcją prawną. Praktyka wygląda inaczej. Prawo powinno nadążać za zmianami w rynku.

Jakub Kłyszejko