Czy unikanie słońca skraca życie? Wyniki badań

Zdjęcie: Czy unikanie słońca skraca życie? Wyniki badań

Czy unikanie słońca może być groźniejsze niż jego nadmiar? Dwa przełomowe badania naukowe rzucają nowe światło na związek między ekspozycją na promienie słoneczne a śmiertelnością. Okazuje się, iż osoby stroniące od słońca mają choćby dwukrotnie wyższe ryzyko przedwczesnej śmierci! Jednocześnie naukowcy ostrzegają: oparzenia słoneczne i nadmierna ekspozycja zwiększają ryzyko nowotworów skóry. Gdzie leży złoty środek? Przeanalizowaliśmy wyniki badań z Szwecji i Holandii, by znaleźć odpowiedź.

Paradoks słońca: ratuje życie, ale może je też odebrać

20-letnie badanie przeprowadzone na 29 518 Szwedkach (źródło) przyniosło szokujące wnioski. Kobiety, które konsekwentnie unikały słońca, miały „dwukrotnie wyższe ryzyko śmierci z jakiejkolwiek przyczyny” w porównaniu z grupą regularnie korzystającą z kąpieli słonecznych. Co oznacza termin „all-cause mortality” (umieralność z wszystkich przyczyn)? To wskaźnik uwzględniający każdy możliwy powód zgonu – od chorób serca po wypadki.

Witamina D – sekretny eliksir długowieczności?

Naukowcy z Karolinska Institutet wskazują na kluczową rolę witaminy D, która powstaje w skórze pod wpływem promieni UVB. „To nie tylko zdrowie kości” – podkreśla dr Pelle Lindqvist, główny autor badania. „Witamina D wpływa na układ odpornościowy, reguluje ciśnienie krwi i może hamować rozwój komórek nowotworowych”. Problem w tym, iż w krajach północnych (jak Szwecja) synteza skórna jest możliwa tylko przez 6 miesięcy w roku!

Dla biegaczy: – Witamina D – czas na suplementację! – jak wpływa na parametry hematologiczne biegaczy – Witamina D3 – w niej tkwi moc biegacza? – rola w układzie immunologicznym podczas ciężkich treningów – Czy witamina D może poprawiać Twoją formę sportową? – związek z efektywnością treningową

Kiedy promienie stają się zabójcą

Holenderskie badanie z 2003 roku (źródło) analizujące 966 przypadków, ujawniło drugą stronę medalu. Każde bolesne oparzenie słoneczne przed 20. rokiem życia zwiększa ryzyko:

• Raka płaskonabłonkowego skóry o 50%
• Podstawniaków o 60%
• Melanoma o 40%

Termin „aktyniczne rogowacenie” (rogowacenie słoneczne) oznacza zmiany przednowotworowe, które u 65% badanych występowały po intensywnej ekspozycji.

Balans między ryzykiem a korzyścią: ile słońca nam potrzebne?

Kluczem okazuje się w szerokość geograficzna i umiar. Szwedzkie badanie sugeruje, iż w krajach o niskim nasłonecznieniu restrykcyjne zalecenia ochrony przed słońcem mogą być wręcz szkodliwe. „15-30 minut ekspozycji twarzy i przedramion latem to minimum dla syntezy witaminy D” – tłumaczy dermatolog dr Maria Nowak. Z kolei w krajach śródziemnomorskich te same zalecenia mogłyby zwiększać ryzyko czerniaka. Z moich obserwacji wynika, iż zupełnie inaczej odczuwamy słońce na skórze w różnych szerokościach geograficznych, ale to nie wszystko. Kiedy słońce wstaje lub chyli się ku zachodowi, musi pokonać różną grubość ziemskiej atmosfery, tym samym dostarczając inną dawkę promieniowania.

Warto przeczytać: – Witaminy i składniki mineralne w diecie biegacza – kompleksowe źródło wiedzy o witaminie D – Suplementy dla maratończyków – rola witaminy D w utrzymaniu odporności

Złote zasady bezpiecznego słońca: jak czerpać korzyści bez ryzyka?

1. Dawkowanie jak lek – zacznij od 10 minut dziennie, stopniowo wydłużając do 30 minut (bez filtrów!)
2. Unikaj oparzeń za wszelką cenę – czerwona skóra to już uszkodzenie DNA
3. Mądrze dobieraj godziny – przed 11 i po 15 lepsza synteza witaminy D
4. Jedz jak Grecy – dieta bogata w antyoksydanty (pomidory, oliwa) neutralizuje wolne rodniki
5. Badaj poziom witaminy D – optymalny zakres to 30-50 ng/ml

Dla zainteresowanych: – Minerały w diecie biegacza – jak wapń współdziała z witaminą D – Sezonowe owoce i warzywa – naturalne źródła składników odżywczych

Czego nie mówią poradniki? Ewolucyjna perspektywa

Nasz organizm ewoluował w symbiozie ze słońcem. Melanina – naturalny filtr przeciwsłoneczny – dostosowuje się do geograficznej szerokości. „Błędy popełniamy zarówno walcząc z słońcem jak w krajach północy, jak i naśladując nordyckie zwyczaje w tropikach” – komentuje antropolog dr Anna Kowalska. Przykład? Masowe wakacje w Egipcie w środku zimy – szok dla skóry przyzwyczajonej do braku UV.

Źródła badań: – Avoidance of sun exposure is a risk factor for all-cause mortality – The influence of painful sunburns and lifetime sun exposure

Słońce jak wino – dobre w małych dawkach

Oba badania udowadniają, iż w kwestii słońca nie ma prostych odpowiedzi. Warto podkreślić, iż profesjonalni lekkoatleci traktują ten parametr bardzo poważnie i zawsze znajduje się na liście zleconych badań. Dlaczego? Unikanie promieniowania UV przypomina wyciąganie wtyczki z gniazdka – pozornie bezpieczne, ale odcina nas od naturalnego źródła zdrowia. Z drugiej strony, każda dawka powyżej indywidualnego progu tolerancji to ryzyko. Sekret? Znaleźć swój „słoneczny punkt złotego środka” – taki, który zapewni dawkę witaminy D bez poparzeń. Bo jak pokazują liczby, w grach ze słońcem przegrywają zarówno ci, którzy grają ostrożnie, jak i ci, którzy rzucają się na głęboką wodę.

Dalsza lektura dla biegaczy: – Wspomaganie leczenia kontuzji – rola witaminy D w regeneracji mięśni – Biegaczu, dbaj o odporność! – jak witamina D wspiera układ immunologiczny